ΜΕΛΕΤΗ ΚΕΠΕ: ΕΛΛΕΙΜΜΑ 3,7% ΤΟΥ ΑΕΠ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΦΟΡΟΑΠΟΦΥΓΗΣ-ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗΣ
Στο 3,4% του ΑΕΠ του ελληνικού ΑΕΠ αντιστοιχεί το έλλειμμα του ΦΠΑ. Κατά μέσο όρο από το 2009 και ύστερα η Ελλάδα χάνει 7,5 δισ. ευρώ ετησίως εξαιτίας της μη απόδοσης του ΦΠΑ (φοροδιαφυγή, φοροαποφυγή). Αυτό επισημαίνεται σε μελέτη του ΚΕΠΕ που περιλαμβάνεται στο τελευταίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων. Ειδικότερα, για τις χώρες του ΟΟΣΑ οι φόροι στην κατανάλωση αντιστοιχούν, κατά μέσο όρο, στο 31% του συνόλου των φόρων που συλλέγονται, με το 20% να αφορά γενικούς φόρους κατανάλωσης, ενώ το 11% αφορά ειδικούς φόρους κατανάλωσης.
Ο ΦΠΑ είναι από τους πιο διαδεδομένους τρόπους φορολόγησης της κατανάλωσης, εφαρμόζεται σε πάνω από 150 χώρες και αντιστοιχεί στο 20% των παγκόσμιων φορολογικών εσόδων. Στις χώρες του ΟΟΣΑ, με εξαίρεση τις ΗΠΑ, ο ΦΠΑ είναι ο κύριος τρόπος φορολόγησης της κατανάλωσης και αντιστοιχεί στα δύο τρίτα των εσόδων από φόρους στην κατανάλωση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για την Ελλάδα, τα έσοδα από ΦΠΑ αντιστοιχούν στο 7,1% του ΑΕΠ για το 2012, ενώ τα συνολικά έσοδα από φόρους φτάνουν το 36,6% του ΑΕΠ. Ο ΦΠΑ είναι η δεύτερη σημαντικότερη πηγή φορολογικών εσόδων μετά τις ασφαλιστικές εισφορές, διαχρονικά στην Ελλάδα και αντιστοιχεί σε πάνω από 20% του συνόλου των εσόδων από φόρους.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, το 2012 η απώλεια των εσόδων από τον ΦΠΑ, εξαιτίας είτε της μη συμμόρφωσης με τους κανόνες είτε της αδυναμίας συλλογής, έφτασε τα 177 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 16% των συνολικά αναμενόμενων εσόδων από τον ΦΠΑ για την Ε.Ε.
Μέθοδος μέτρησης
Το ΚΕΠΕ σημειώνει ότι μία μέθοδος μέτρησης της αποδοτικότητας είσπραξης του ΦΠΑ, που χρησιμοποιείται από τον ΟΟΣΑ, είναι ο υπολογισμός του Δείκτη Εσόδων που ορίζεται ως ο λόγος μεταξύ των πραγματοποιηθέντων εσόδων από ΦΠΑ προς τα δυνητικά έσοδα από ΦΠΑ, αν εφαρμοζόταν ο βασικός συντελεστής ΦΠΑ σε μία πιθανή φορολογική βάση.
Για την Ελλάδα ο VRR παίρνει τιμή 0,37, πολύ κάτω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (0,55). Η Ελλάδα έχει τη δεύτερη χειρότερη επίδοση στον συγκεκριμένο δείκτη μετά το Μεξικό, ενώ την ακολουθούν η Ισπανία, η Τουρκία και η Ιταλία.
Μία διαφορετική μέθοδος μέτρησης της αποδοτικότητας του ΦΠΑ αφορά τον υπολογισμό του ελλείμματος του ΦΠΑ, δηλαδή τη διαφορά ανάμεσα στα πραγματικά έσοδα από τον ΦΠΑ και στα δυνητικά έσοδα από τον ΦΠΑ όπως υπολογίζονται με βάση τους Εθνικούς Λογαριασμούς. Σύμφωνα με αυτή τη μέτρηση το έλλειμμα του ΦΠΑ οφείλεται κυρίως στη φοροδιαφυγή αλλά και σε πτωχεύσεις, καθυστερημένες πληρωμές και φοροαποφυγή. Η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις.
Συγκεκριμένα, το 2011 η Ελλάδα είχε έλλειμμα ΦΠΑ 38% και τη χειρότερη επίδοση μετά τη Ρουμανία, ενώ το 2012 ήταν μία από τις οκτώ χώρες που βελτίωσαν τη θέση τους, παρουσίασε μάλιστα τη σημαντικότερη βελτίωση, παραμένοντας όμως στις τελευταίες θέσεις (πέμπτη από το τέλος μαζί με την Ιταλία) με έλλειμμα ΦΠΑ 33%. Ο μέσος όρος του ελλείμματος ΦΠΑ της Ε.Ε. ήταν 19% (αν δούμε την Ε.Ε. ως σύνολο έφτασε το 16%) για το 2012. Στην Ελλάδα οι απώλειες που οφείλονται στο έλλειμμα του ΦΠΑ υπολογίζεται ότι έφτασαν τα 6,65 δισ. ευρώ το 2012.
Αδυναμία
Κατά μέσο όρο από το 2009 και ύστερα η Ελλάδα χάνει 7,5 δισ. ευρώ τον χρόνο εξαιτίας της μη απόδοσης του ΦΠΑ (φοροδιαφυγή, φοροαποφυγή κ.λπ.). Γίνεται, επομένως, εύκολα αντιληπτό ότι η αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να συλλέξει τον ΦΠΑ επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό τα οικονομικά του κράτους, καθώς το έλλειμμα του ΦΠΑ για το 2012 αντιστοιχεί στο 3,4% του ΑΕΠ της χώρας. Αν παρακολουθήσουμε την πορεία του ελλείμματος ΦΠΑ διαχρονικά, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις άλλες δύο χώρες του ευρωπαϊκού νότου που αντιμετώπισαν δημοσιονομικά προβλήματα και σφοδρή οικονομική κρίση, την Ισπανία και την Πορτογαλία, διαπιστώνουμε ότι η Ελλάδα έχει τις χειρότερες επιδόσεις.
Έλλειμμα
Από το 2009 και ύστερα το έλλειμμα ΦΠΑ της Ελλάδας κυμαίνεται μεταξύ 29% και 38%, ενώ της Πορτογαλίας είναι σημαντικά χαμηλότερο και διαρκώς μειώνεται και της Ισπανίας, με εξαίρεση το 2009, τα τρία τελευταία διαθέσιμα έτη κυμαίνεται μεταξύ 13% και 19%. Θα πρέπει βέβαια να επισημανθεί ότι η Πορτογαλία και η Ισπανία ήταν χώρες που διαχρονικά παρουσίαζαν μικρό έλλειμμα ΦΠΑ την περίοδο πριν από την οικονομική κρίση, σε αντίθεση με την Ελλάδα. Ο μέσος όρος του ελλείμματος ΦΠΑ για τη χρονική περίοδο 2000-2008 για την Πορτογαλία ήταν 5,8%, για την Ισπανία 7,8% ενώ για την Ελλάδα 27,7%.
Πηγή: Ημερησία
