Κωνσταντίνος Δημ. Γραβιάς
Πτυχιούχος Οικον. Παν/μίου Πειραιά
Λογιστής-φοροτεχνικός
Ι. Πρόλογος
Φέτος, είναι η πρώτη χρονιά εφαρμογής του νόμου αυτού και όπως είναι γνωστό τα προβλήματα που έχουν ανακύψει είναι τεράστια. Τα εκκαθαριστικά του ΕΝ.Φ.Ι.Α. –πράξεις διοικητικού προσδιορισμού- είναι φουσκωμένα και οι φορολογούμενοι βρίσκονται σε απόγνωση. Στην ίδια κατάσταση έχουν περιέλθει και οι συνάδελφοι λογιστές, διότι από την περασμένη Παρασκευή που αναρτήθηκαν τα εκκαθαριστικά στον δικτυακό τόπο της Γ.Γ.Π.Σ. δεν ασχολούνται με τίποτε άλλο παρά με το να εξηγούν το «ανεξήγητο» φαινόμενο που ακούει στο όνομα ΕΝ.Φ.Ι.Α.
Ένα ζήτημα που απασχολεί μεγάλη μερίδα φορολογουμένων είναι αυτό της χορήγησης έκπτωσης φόρου σε ειδικές περιπτώσεις, καθώς και η αναστολή καταβολής αυτού στα νομικά πρόσωπα. Στο άρθρο 7 του ν. 4223/2013 «Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων και άλλες διατάξεις», γίνεται αναφορά στη χορήγηση εκπτώσεων για φυσικά πρόσωπα και αναστολής του φόρου για τα νομικά πρόσωπα. Ας δούμε όμως αναλυτικά τις περιπτώσεις αυτές.
II. Έκπτωση φόρου 50%
Βάσει της παρ. 1.του άρθρου 7 του ν. 4223/2013, με πράξη της Φορολογικής Διοίκησης χορηγείται έκπτωση πενήντα τοις εκατό (50%) στον φορολογούμενο, τον ή την σύζυγο και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του επί του ΕΝ.Φ.Ι.Α. που βεβαιώθηκε στα παραπάνω πρόσωπα, αν διαπιστώνεται οικονομική αδυναμία πληρωμής της συνολικής οφειλής για το οικείο έτος.
Η παραπάνω έκπτωση χορηγείται για τον οφειλόμενο ΕΝ.Φ.Ι.Α. κάθε έτους, εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
| α) το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του προηγούμενου φορολογικού έτους, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Φ.Ε., δεν υπερβαίνει τις εννέα χιλιάδες (9.000) ευρώ, προσαυξημένο κατά χίλια (1.000) ευρώ για τον ή την σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος,β) το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων στα οποία κατέχουν δικαιώματα1 της παραγράφου 2 του άρθρου 1, ο υπόχρεος δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, ο ή η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του, λαμβανομένου υπόψη του ποσοστού συνιδιοκτησίας, δεν υπερβαίνει τα εκατόν πενήντα τετραγωνικά μέτρα (150 μ2) καιγ) ο φορολογούμενος, ο ή η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του δεν έχουν ή δεν ευθύνονται με ληξιπρόθεσμες οφειλές που δεν έχουν ρυθμιστεί προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία.
|
Συνεπώς, για να υπάρχει η έκπτωση 50% του φόρου, πρέπει να πληρούνται υποχρεωτικά και οι τρεις ανωτέρω προϋποθέσεις.
III. Έκπτωση φόρου 100%
Στην επόμενη παράγραφο του ιδίου άρθρου και νόμου, ορίζονται οι προϋποθέσεις για έκπτωση του φόρου σε ποσοστό εκατό τοις εκατό (100%), εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
| α) Το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του προηγούμενου φορολογικού έτους, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Φ.Ε. δεν υπερβαίνει τις δώδεκα χιλιάδες (12.000) ευρώ, προσαυξημένο κατά χίλια (1.000) ευρώ για τον ή την σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος,β) το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων στα οποία κατέχουν δικαιώματα της παραγράφου 2 του άρθρου 1, ο υπόχρεος δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, ο ή η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του, λαμβανομένου υπόψη του ποσοστού συνιδιοκτησίας, δεν υπερβαίνει τα εκατόν πενήντα τετραγωνικά μέτρα (150 μ ),γ) ο φορολογούμενος, ο ή η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του δεν έχουν ή δεν ευθύνονται με ληξιπρόθεσμες οφειλές που δεν έχουν ρυθμιστεί προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία και
δ) ο αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων ισούται ή υπερβαίνει τα τρία, ή ο φορολογούμενος, ο ή η σύζυγος ή οποιοδήποτε από τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του έχει αναπηρία σε ποσοστό ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω. |
Συνεπώς, για να υπάρχει η έκπτωση 100% του φόρου, πρέπει να πληρούνται υποχρεωτικά και οι τέσσερις ανωτέρω προϋποθέσεις.
ΙV. Η έκθεση της επιστημονικής επιτροπής της Βουλής
Στα τέλη του έτους 2013, η επιστημονική επιτροπή της βουλής είχε καταθέσει τις παρατηρήσεις της σχετικά με το σχέδιο νόμου τότε του ΕΝ.Φ.Ι.Α. Σχετικά με το ζήτημα των εκπτώσεων φόρου και των εισοδηματικών κριτηρίων είχε αναφέρει χαρακτηριστικά:
«[…] Επί του άρθρου 7 Με την προτεινόμενη παράγραφο 1 προβλέπεται έκπτωση (ορθότερα: μείωση) 50% επί του οφειλόμενου ΕΝ.Φ.Ι.Α., και με την παράγραφο 2, υπό προϋποθέσεις, 100% έκπτωση (ορθότερα: απαλλαγή), εφόσον πληρούνται κριτήρια οικονομικής αδυναμίας καταβολής του φόρου, συναρτώμενα προς το οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα του προηγούμενου έτους και την επιφάνεια των κτισμάτων επί των οποίων ο φορολογούμενος ή η σύζυγος ή τα εξαρτώμενα τέκνα του έχουν εμπράγματα δικαιώματα.
Συγκεκριμένως, ορίζεται ότι «έκπτωση» δικαιούται ο φορολογούμενος εφόσον: (α) «το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του προηγούμενου φορολογικού έτους σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Φ.Ε δεν υπερβαίνει τις εννέα χιλιάδες ευρώ (€9.000), προσαυξημένο κατά χίλια ευρώ (€1.000) για τον ή την σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος» και (β) «το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων στα οποία κατέχουν δικαιώματα της παραγράφου 2 του άρθρου 1, ο υπόχρεος δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, ο ή η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του, λαμβανομένου υπόψη του ποσοστού συνιδιοκτησίας, δεν υπερβαίνει τα εκατόν πενήντα τετραγωνικά μέτρα».
Επισημαίνεται, καταρχάς, ότι η θέσπιση του πρώτου ως άνω εισοδηματικού κριτηρίου φαίνεται να μειώνει την αποτελεσματικότητα του δεύτερου κριτηρίου που συναρτάται με το αντικείμενο του φόρου (κτίσματα επιφανείας έως 150 τ.μ.), δεδομένου ότι, επί παραδείγματι, η ύπαρξη ιδιόκτητης οικογενειακής κατοικίας (κτίσματος) επιφανείας κυρίων χώρων 120 τ.μ., μολονότι πληροί το β΄ ως άνω κριτήριο (διότι δεν υπερβαίνει τα 150 τ.μ.), δημιουργεί (τεκμαρτό) οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα της τάξης των 10.800 ευρώ (άρθρο 31 παρ. 1 περ. α΄ και θ΄ του ν.4172/2013), το οποίο αποκλείει την εφαρμογή της «έκπτωσης» από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α., διότι υπερβαίνει το α΄ ως άνω εισοδηματικό κριτήριο.
Ως προς το ζήτημα της εισαγωγής εισοδηματικού κριτηρίου επί φόρου επιβαλλόμενου επί της περιουσίας, σημειώνεται ότι το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε, με την απόφασή του της 22.6.1995 (BVerfGE, 93, 121), μεταξύ άλλων, ότι η επιβολή φόρου ακίνητης περιουσίας, παραλλήλως προς άλλους υφισταμένους φόρους, δεν πρέπει θίγει τον πυρήνα του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, καθώς και ότι ο φόρος πρέπει να μπορεί να καταβάλλεται ετησίως από τα εισοδήματα τα οποία προέρχονται κατά συνήθη χρήση από την περιουσία αυτή.
Περαιτέρω, με αφετηρία την παραδοχή ότι το εισόδημα το οποίο προκύπτει από την περιοδική εκμετάλλευση της περιουσίας πρέπει μεν να συμβάλλει στην κάλυψη των δημοσίων βαρών, συγχρόνως, όμως, ένα τμήμα του πρέπει να παραμένει εις χείρας του φορολογουμένου, έθεσε το σχετικό όριο στο ήμισυ του ως άνω εισοδήματος, υπό την έννοια ότι η συνολική φορολογική επιβάρυνση της ακίνητης περιουσίας δεν μπορεί να υπερβαίνει, κατά προσέγγιση, το ήμισυ του εισοδήματος που παράγεται από αυτή (Halbteilungsgrundsatz, αρχή της «διαιρέσεως εις το ήμισυ»).
Συναφώς, το Γαλλικό Συνταγματικό Συμβούλιο (Conseil Constitutionnel) έκρινε, με την 98405 DC απόφασή του της 29.12.1998 επί του φόρου αλληλεγγύης επί της (κινητής και ακίνητης) περιουσίας (Impôt de Solidarité sur la Fortune), ότι ο ως άνω φόρος κατοχής της περιουσίας πρέπει να μπορεί να καταβάλλεται διά των εισοδημάτων που παράγει αυτή και, συνεπώς, για να είναι η φορολόγηση της περιουσίας συνταγματικώς ανεκτή, πρέπει η κατοχή της να συνδέεται και με παραγωγή εισοδήματος (βλ., σχετ., Ευ. Μπακάλη, Φορολογικοί Περιορισμοί της Ιδιοκτησίας, Αθήνα, 2008).
Περαιτέρω, για την αναγνώριση της ως άνω «έκπτωσης» από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. τίθεται ως πρόσθετη προϋπόθεση «ο φορολογούμενος, ή ο/η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του να μην έχουν ή να μην ευθύνονται με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία».
Παρατηρείται ότι η ως άνω πρόσθετη προϋπόθεση παρίσταται αντίθετη με τον σκοπό της προτεινόμενης ρύθμισης, ο οποίος, κατά την προτεινόμενη διάταξη, είναι η μείωση ή απαλλαγή από τον φόρο προσώπων που βρίσκονται σε «οικονομική αδυναμία πληρωμής» του, δεδομένου ότι η ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών συνιστά τεκμήριο έλλειψης χρηματικών πόρων από πλευράς του οφειλέτη, και όχι ένδειξη οικονομικής του δυνατότητας για την καταβολή του ΕΝ.Φ.Ι.Α., λαμβανομένων υπόψη και των διοικητικών και ποινικών κυρώσεων που αντιμετωπίζουν τα πρόσωπα που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, καθώς και των προβλεπόμενων από τον Κ.Ε.Δ.Ε. μέτρων διοικητικής εκτέλεσης σε βάρος της περιουσίας τους.
Εξ άλλου, η σύνδεση τυχόν απαλλαγών ή μειώσεων από τον φόρο με κριτήρια μη συνδεόμενα με το είδος και την αξία του αντικειμένου του φόρου (ακίνητη περιουσία) ή με την προσωπική φοροδοτική ικανότητα του υποκειμένου στον φόρο, δηλαδή με το ατομικό ή οικογενειακό του εισόδημα, ή με τη συνολική αξία της περιουσίας του, δεν φαίνεται να βρίσκεται σε αρμονία ούτε με το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος […]».
Να σημειώσω στο σημείο αυτό ότι ελάχιστες φορές λαμβάνονται υπόψη οι προτάσεις και οι παρατηρήσεις της επιστημονικής επιτροπής, γεγονός που προκαλεί εντύπωση. Προφανώς τις θέσεις της επιστημονικής επιτροπής η ηγεσία τις γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της.
V. Προβληματισμοί – επισημάνσεις
Μετά την παράθεση των ανωτέρω εγείρονται κάποιοι προβληματισμοί που οφείλουμε να παραθέσουμε. Από την εκκαθάριση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. προέκυψε ότι δεν είχε ληφθεί η πρόνοια να γίνονται ταυτόχρονα με την εκκαθάριση του φόρου οι απαραίτητοι έστω έλεγχοι ώστε να ενημερώνονται τουλάχιστον οι φορολογούμενοι σχετικά με το αν εμπίπτουν ή όχι στις διατάξεις που αφορούν στις εκπτώσεις 50% ή 100% αντίστοιχα. Όλα τα δεδομένα που απαιτούνται προκειμένου να ενταχθεί κάποιος στις ευεργετικές διατάξεις των εκπτώσεων του φόρου είναι στη διάθεση της Γ.Γ.Π.Σ., πλην των οφειλών σε ασφαλιστικά ταμεία. Συνεπώς, για τη διευκόλυνση των φορολογουμένων, έπρεπε να εμφανίζεται αρχικά ένα προειδοποιητικό μήνυμα σε όσους φορολογούμενους πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου, με την επιφύλαξη της ύπαρξης οφειλών σε ασφαλιστικά ταμεία. Έτσι, θα γνώριζαν οι φορολογούμενοι τι έπρεπε να κάνουν και κυρίως ποιο θα είναι το τελικό ποσό που οφείλουν. Κάτι ανάλογο γινόταν και κατά την υποβολή της δήλωσης Ε1, όπου εμφανίζονταν προειδοποιητικό μήνυμα σε όσους πληρούσαν –αρχικά– τις προϋποθέσεις για να υποβάλλουν το έντυπο Α21.
Στην παράγραφο 4 του άρθρου 7 του νόμου αυτού, δίνεται η εξουσιοδότηση στη Γενική Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων, να εκδώσει απόφαση στην οποία θα ορίζονται οι διαδικασίες χορήγησης της έκπτωσης, οι διαδικασίες χορήγησης της αναστολής πληρωμής και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του άρθρου αυτού2. Μέχρι στιγμής τέτοια απόφαση δεν έχει εκδοθεί, γεγονός που προκαλεί κι άλλα ερωτηματικά. Ο νόμος 4223/2013 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ την 31η Δεκεμβρίου 2013. Το συγκεκριμένο άρθρο δεν υπέστη κάποια τροποποίηση από τους νόμους που ψηφίστηκαν στη συνέχεια και έφεραν αλλαγές σε κάποια άλλα άρθρα του, οπότε έχουν περάσει μέχρι σήμερα 226 ημέρες και ακόμη απόφαση δεν έχουμε δει! Μα, είναι δυνατόν να εκδίδεται πρώτα το εκκαθαριστικό του ΕΝ.Φ.Ι.Α. και να μην έχουν εκδοθεί ακόμη τόσο σημαντικές αποφάσεις; Θα μου πείτε τώρα, στην Ελλάδα ζούμε, στη χώρα που η ίδια πολιτεία μας προσάπτει ότι είμαστε άνθρωποι της τελευταίας στιγμή, ενώ η ίδια καθημερινώς σχεδόν αποδεικνύει περίτρανα πως είναι πρωταθλήτρια στο είδος αυτό…
Οι περισσότεροι φορολογούμενοι δεν γνωρίζουν τις περιπτώσεις αυτές των εκπτώσεων και ενώ εμπίπτουν ήδη σ’ αυτές έχουν πληρώσει ολόκληρο το ποσό ή την πρώτη δόση. Επίσης, οι συνάδελφοι λογιστές, δεν είναι δυνατόν να μπαίνουν στη διαδικασία να ελέγχουν για κάθε πελάτη αν πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις, αφού μέσα σε έναν μήνα –ο Αύγουστος είναι μήνας διακοπών συνήθως–, είχαν επιφορτιστεί με το δύσκολο έργο της ενημέρωσης σχετικά με τα ποσά του φόρου αυτού, της εκτύπωσης ή κοινοποίησης των εκκαθαριστικών και των ταυτοτήτων πληρωμών.
Ας δούμε στο σημείο αυτό ένα παράδειγμα φορολογούμενου που ενώ πληροί όλες τις προϋποθέσεις για έκπτωση του φόρου 50% (δεν έχει ούτε ληξιπρόθεσμες οφειλές), εντούτοις πλήρωσε όλο το ποσό του φόρου:
1. Εκκαθαριστικό φόρου εισοδήματος
2. Εκκαθαριστικό ΕΝ.Φ.Ι.Α.
Ο ανωτέρω φορολογούμενος κατέβαλε ολόκληρο το ποσό του ΕΝ.Φ.Ι.Α. και τώρα θα πρέπει να περιμένει πότε θα εκδοθεί η απόφαση της Γ.Γ.Δ.Ε. που θα ορίζει τις λεπτομέρειες για την έκπτωση 50%. Θα αναγκαστεί επίσης να χάσει πολύτιμο χρόνο προσπαθώντας να ξεφύγει από τα γρανάζια της γραφειοκρατίας σχετικά με την επιστροφή του επιπλέον ποσού που κατέβαλε. Αυτά συμβαίνουν σε ένα κράτος που μονίμως παρανομεί, που διαρκώς ταλαιπωρεί τους πολίτες, χωρίς ωστόσο να υφίσταται καμία συνέπεια. Απλό και δίκαιο φορολογικό σύστημα!
VΙ. Αναστολή πληρωμής από νομικά πρόσωπα
Με την παράγραφο 3 του άρθρου 7 του ν. 4223/2013, ορίζονται τα ακόλουθα:
«[…]3. Με πράξη της Φορολογικής Διοίκησης μπορεί να χορηγείται αναστολή πληρωμής του φόρου σε νομικά πρόσωπα. Η αναστολή πληρωμής χορηγείται για τον οφειλόμενο ΕΝ.Φ. Ι. Α. ενός έτους και μπορεί να επαναχορηγηθεί μέχρι τρεις φορές εντός διαστήματος δέκα (10) ετών από τη χορήγηση της πρώτης αναστολής. Για τη χορήγησή της πρέπει να πληρούνται σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
α) ο συνολικός κύκλος εργασιών του νομικού προσώπου, κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Φ.Ε. δεν υπερβαίνει το δεκαπλάσιο του συνολικού φόρου,
β) ο συνολικός κύκλος εργασιών, όπως ορίζεται στο προηγούμενο εδάφιο, έχει παρουσιάσει μείωση άνω του τριάντα τοις εκατό (30%) σε σχέση με το προηγούμενο προς αυτό φορολογικό έτος, και
γ) το νομικό πρόσωπο δεν έχει ή δεν ευθύνεται για ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία […]».
Για το θέμα αυτό, ας δούμε τι ανέφερε η επιστημονική επιτροπή:
«[…]Τέλος, λαμβανομένης υπόψη της παραγράφου 2 του άρθρου 43 του Συντάγματος, σημειώνεται ότι στην παράγραφο 3 πρέπει να προσδιορισθεί η διάρκεια ισχύος της αναστολής καταβολής του φόρου που μπορεί να παρασχεθεί σε νομικά πρόσωπα και, σε περίπτωση, που η διάρκεια της αναστολής δεν είναι ενιαία, πρέπει να προσδιορισθούν τα κριτήρια βάσει των οποίων η φορολογική διοίκηση θα αποφασίζει για τη διάρκεια της αναστολής[…]».
Συνεπώς, και για την περίπτωση της αναστολής για τα νομικά πρόσωπα, πρέπει να περιμένουμε την απόφαση της Γ.Γ.Δ.Ε. που ακόμη όπως αναφέραμε δεν έχει εκδοθεί…
VΙI. Επίλογος
Από τα ανωτέρω προκύπτει για μία ακόμη φορά η προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζονται από το υπ. Οικ. τόσο σοβαρά θέματα που έχουν άμεσες επιπτώσεις στους φορολογούμενους, οι οποίοι εκτός της αφαίμαξης που υφίστανται από τον παράλογο αυτό φόρο, έχουν να αντιμετωπίσουν και τα αιώνιο πρόβλημα της γραφειοκρατίας, που πλέον, στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού του κράτους έχει μετονομαστεί σε ηλεκτρονική γραφειοκρατία. Για το σοβαρό ζήτημα των εκπτώσεων και της αναστολής του φόρου, έπρεπε ήδη να έχει ληφθεί μέριμνα από την πολιτεία ώστε να μην ταλαιπωρούνται άσκοπα οι πολίτες αλλά κι εμείς οι επαγγελματίες που καλούμαστε να εξηγήσουμε τα ανεξήγητα. Το αλαλούμ που έχει δημιουργηθεί πάντως με το φόρο αυτόν δεν έχει προηγούμενο. Είδαμε εσχάτως τι συνέβη με τα ποσά των δόσεων, αλλά και τις αλλαγές που τώρα, ασθμαίνοντες πραγματικά προσπαθούν να υλοποιήσουν οι ιθύνοντες στο υπ. Οικ. Έτσι για να ξέρουμε ποιοι είναι τελικά οι θιασώτες της τελευταίας στιγμής.
Καλημέρα σας και καλή δύναμη.
